Giáo dục trong học đường và võ đường

thienthanh

Thành viên
#1
Grand Master Trương Văn Bảo, M.Ed.
Võ đường Trần Hưng Đạo Đà Lạt
Cựu sinh viên Viện Đại học Đà Lạt

Học đường hay võ đường đều là môi trường giáo dục. Đây không phải là nơi đào tạo ra những con người quyền uy, chức sắc, chức vụ cho xã hội mà là nơi giáo dục, đào tạo để con người trở nên người. Chính vì lẽ đó mà Viện Đại học Đà Lạt (1957 - 1975) đã chọn hai chữ “Thụ nhân” làm tiêu chí.

Thụ là trồng, nhân là người. Thụ nhân là trồng người.

Sách Quản Tử của Quản Trọng (725 TCN - 645 TCN) viết:
Nhất niên chi kế mạc như thụ cốc.
Thập niên chi kế mạc như thụ mộc.
Bách niên chi kế mạc như thụ nhân.

Có nghĩa là:
Kế một năm không gì bằng trồng lúa.
Kế mười năm không gì bằng trồng cây.
Kế một trăm năm không gì bằng trồng người.

Dịch sang tíếng Anh là:
The best annual plan is cultivating rice;
The best decade plan is cultivating trees;
The best century plan is cultivating human beings.

Trong “Di ngôn” của Đức Ông Simon Nguyễn Văn Lập (1911 - 2001), Viện trưởng Viện Đaị học Đà Lạt từ 8/3/1961 đến 01/10/1970 có đoạn viết: “Tôi sẽ điều khiển Viện Đại học của tôi không phải bằng lý trí, không phải bằng luật pháp, không phải bằng sự hiểu biết ở đời. Tôi điều khiển Viện của tôi bằng trái tim tôi: thương yêu tận tình, tranh đấu tận tình cho các sinh viên cả về tinh thần lẫn vật chất”... “Trồng lúa, trồng cây mà muốn lúa được mùa, cây sai trái, cần phải lưu ý đến điều kiện khí hậu và đất đai. Trồng người mà muốn đáp ứng nhu cầu của đất nước thì cũng cần phải biết đem con người thanh niên vào thực tại của đất nước”…

Giáo dục là sứ mệnh cao cả trong xã hội, là giá trị bất khả tư nghị qua các thời đại, là công đức trang nghiêm vì giáo dục là dạy người nên người. Có nhiều khái niệm, quan niệm và định nghĩa về giáo dục nhưng tựu trung theo nguyên nghĩa “giáo là dạy bảo, dục là nuôi nấng”. Giáo dục là tác động các biện pháp có hệ thống đến sự phát triển tinh thần, thể chất của con người để dần dần trở nên hoàn thiện.

Ngoài các hình thức học tập, truyền dạy kiến thức, kinh nghiệm, đào tạo ngành, nghề, kỹ năng chuyên nghiệp hoặc các phương pháp nghiên cứu khoa học trong nhiều lãnh vực, thì giáo dục còn chuyên chở một thông điệp giáo hoá, cảm hoá, lấy tâm truyền tâm, lấy “xử vô vi chi sự, hành bất ngôn chi giáo”, không can thiệp mà để cho vạn vật tự nhiên, đã làm nên những điều kỳ diệu trong giáo dục.

“Đại học chi đạo, tại minh minh đức, tại tân dân, tại chỉ ư chí thiện.
Tri chỉ, nhi hậu hữu định. Định, nhi hậu năng tĩnh. Tĩnh, nhi hậu năng an. An, nhi hậu năng lự. Lự, nhi hậu năng đắc.
Vật hữu bổn mạt; sự hữu chung, thuỷ. Tri sở tiên, hậu, tắc cận đạo hỹ.
Cổ chi dục minh minh đức ư thiên hạ giả, tiên trị kỳ quốc. Dục trị kỳ quốc giả, tiên tề kỳ gia. Dục tề kỳ gia giả, tiên tu kỳ thân. Dục tu kỳ thân giả, tiên chính kỳ tâm. Dục chính kỳ tâm giả, tiên thành kỳ ý. Dục thành kỳ ý giả, tiên tri kỳ tri. Trí tri tại cách vật.
Vật cách, nhi hậu tri chí. Tri chí, nhi hậu ý thành. Ý thành, nhi hậu tâm chính. Tâm chính, nhi hậu thân tu. Thân tu, nhi hậu gia tề. Gia tề, nhi hậu quốc trị. Quốc trị, nhi hậu thiên hạ bình.
Tự Thiên tử dĩ chí ư thứ nhân, nhất thị giai dĩ tu thân vi bản. Kỳ bản loạn, nhi mạt trị giả, phủ hỹ. Kỳ sở hậu giả bạc, nhi kỳ sở bạc giả hậu, vị chi hữu giã.

Khang Cáo viết: “ Khắc minh đức”.
Thái Giáp viết: “Cố thị Thiên chi minh mệnh”.
Đế Diễn viết: “Khắc minh tuấn đức”.
Giai tự minh giã”.

Dịch nghĩa

Cái đạo của đại học là ở tỏ đức sáng, ở mới dân và ở chỗ chỉ ư chí thiện.
Trước hết phải biết mục đích, rồi sau mới quyết định, quyết định rồi bình tĩnh, bình tĩnh rồi sau mới vững được tinh thần. Tinh thần có vững mới nghĩ được những công việc cho đi đến kết quả.
Vật có gốc ngọn, việc có trước sau. Biết phân biệt thứ tự là gần với đạo vậy.

Người đời xưa muốn tỏ đức sáng cho thiên hạ biết thì trước khi trị nước phải lo cho yên nhà. Muốn lo cho yên nhà, trước hết phải sửa mình. Muốn sửa mình thì tâm phải ngay thẳng, ý chí phải thành thật. Muốn cho tâm được ngay thẳng, ý chí được thành thật, thì trước hết phải thông suốt vấn đề, phải hiểu lẽ sự vật.

Hiểu lẽ sự vật rồi sau mới thông suốt vấn đề, rồi ý chí mới thành thật. Ý chí thành thật rồi tâm mới ngay thẳng. Tâm ngay thẳng rồi thân mới sửa. Thân sửa rồi nhà mới yên. Nhà yên rồi sau nước mới trị. Nước có trị rồi thiên hạ mới bình được.

Từ Thiên tử cho đến người thường dân, ai ai cũng lấy sửa mình làm gốc cả. Gốc loạn mà ngọn yên không bao giờ có vậy. Cũng như chưa có ai đối với người hậu với mình mà xử bạc, đối với người bạc mà xử hậu.

Thiên Khang Cáo nói: Phải làm cho sáng đức.
Thiên Thái Giáp nói: Bao giờ cũng phải xét kỹ cái mệnh sáng của trời.
Thiên Đế Diễn nói: Phải sáng đức lớn.
Tất cả đều nói phải tự làm sáng đức mình vậy.

(Đại học - Chương thứ I - Tạ Thanh Bạch dịch chú)

Giáo dục trong võ đường không phải chỉ thượng quyền, hạ cước, binh khí, võ đài tranh chấp huy chương hay đánh, đá, vật lộn thư hùng mua vui cho thiên hạ mà là dạy con người trở nên cao thượng, bao dung, vị tha, nhân ái, hoàn thiện nhân cách: “Tập võ chi đạo có thể được cường thân, mẫn trí. Một người tập võ thì được cường thân, một nhà tập võ thì được cường tộc. Đường lối của võ thuật trước tiên là phải trọng võ đức, muốn có võ đức phải hiểu rõ công lý, muốn hiểu rõ công lý thì phải có học vấn”. Võ đức đây là sự trong sạch, thánh thiện trong tâm hồn, biết thương yêu muôn loài và khiêm hạ. Việc luyện tập võ thuật là một cuộc trường chinh để tự thắng chính mình, đưa con người đến sự giản dị, điềm đạm, đạt đến Chân -Thiện - Mỹ trong cuộc sống. Chỉ có những ai không đi trọn con đường mới phải tự quảng cáo, khoe khoang, biện bạch.

Một loại hình giáo dục đặc biệt của các Trường Võ bị đào tạo Sĩ quan chỉ huy trên thế giới và cả Việt Nam là chương trình “huấn nhục”. Đây là chương trình khởi đầu cho những người mới bước chân vào đời quân ngũ, trước khi chính thức trở thành Sinh viên sĩ quan phải trải qua một thời gian 8 tuần huấn nhục. Điều này nghe có vẻ nghịch lý nhưng “huấn nhục” có giá trị riêng đối với những ai từng trải nghiệm cuộc sống.

“Huấn nhục” mang ý nghĩa “hành xác”, giáo dục cho con người “biết” chịu nhục về thân thể, tinh thần và nhất là tâm lý, “biết” nhẫn để vượt lên, “biết” chịu đựng những trái ngang, nghiệt ngã của cuộc đời, nhắm đến mục tiêu “tự thắng để chỉ huy”. Người tự thắng mang tinh thần nhân bản, tự do và khai phóng. Mục đích của giáo dục là mang lại hạnh phúc cho con người. Thân không chính, tâm không trực mà muốn tề gia, trị quốc, bình thiên hạ là nuôi mầm loạn và bất công cho xã hội.

Tuỳ theo quan niệm xã hội mà định hướng giáo dục mỗi một giai đoạn có khác nhau. Có thể điều hôm nay coi trọng lại khác với ngày xưa, điều ngày xưa coi trọng lại bị xã hội hiện đại ngày nay đánh giá là lỗi thời, lạc hậu, thậm chí là “dại”. Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm: “Ta dại ta tìm nơi vắng vẻ; người khôn người đến chốn lao xao”.
Hình ảnh xấu về bạo lực, bạo hành trong gia đình, học đường và xã hội hiện nay làm lu mờ giá trị đạo đức của con người, nên giáo dục cần được coi trọng để định hướng con người về với “Đại học chi đạo, tại minh minh đức, tại tân dân, tại chỉ ư chí thiện” và “Đường lối của võ thuật trước tiên là phải trọng võ đức, muốn có võ đức phải hiểu rõ công lý, muốn hiểu rõ công lý thì phải có học vấn”.


Đà Lạt 4/2016

TVB

 
Last edited by a moderator:

Bình luận bằng Facebook

Top